اثر ورمی کمپوست، کود های بیولوژیک و شیمیایی بر عملکرد کمی و کیفی زعفران

مدیریت صحیح مصرف کود یکی از ابزارهای لازم برای برخورداری از یک نظام اگرواکولوژیکی پایدار و پرسود می باشد. در راستای نیل به این هدف، در این پژوهش تاثیر منابع و مقادیر مختلف کود بر عملکرد کمی و کیفی زعفران به عنوان یکی از گیاهان مزیت دار کشور بررسی شد. آزمایش مزرعه ای به صورت فاکتوریل با دو عامل، در قالب طرح پایه بلوک های کامل تصادفی در مزرعه پژوهشی زعفران دانشکده کشاورزی دانشگاه شاهد به اجرا در آمد. عامل اول مشتمل بر مقادیر مختلف کود شیمیایی نیتروژن در سه سطح 0، 50 و 100 درصد مقدار توصیهء کودی بر اساس آزمون خاک و عامل دوم شامل انواع مختلف کود غیرشیمیایی در چهار سطح شاهد بدون کود، ورمی کمپوست، کود زیستی حاوی باکتری های سودوموناس و باسیلوس و تلفیق باکتری های سودوموناس، باسیلوس و ورمی کمپوست بود. نتایج حاصل از بررسی صفات کمی و کیفی اندام های مختلف رویشی و زایشی زعفران مشخص کرد که کاربرد هم زمان مقدار کامل کود شیمیایی و زیستی، منجر به بروز اختلال در کارکرد باکتری ها و آثار مخرب در گیاه می شود. اما ورمی کمپوست در ترکیب با سایر کودها انعطاف پذیری بیشتری را از خود نشان داد. همچنین مصرف 100% کود شیمیایی با وجود تاثیر مثبت بر عملکرد کمی کل بوته، باعث کاهش شدید صفات کیفی برگ و کلاله شد. به طوری که مقدار عملکرد تر و خشک بوته را به ترتیب 02/1354% و 42/1646% افزایش و میزان کلروفیل b برگ، سافرانال و کروسین کلاله را به ترتیب 86/13%، 45/13% و 89/10% کاهش داد. لیکن اثرگذاری تیمارهای ترکیب نیمی از کود شیمیایی با کودهای غیر شیمیایی به صورت خالص و یا تلفیقی، بر صفات کمی همواره بیشتر از تیمارهای دارای 100% کود شیمیایی بود. به طور کلی تلفیق نیمی از کودهای شیمیایی توصیه شده به همراه ورمی کمپوست و باکتری های سودوموناس و باسیلوس باعث افزایش عملکرد کمی و کیفی زعفران شد. این تیمار در افزایش صفات تعداد کل اجزای گیاه، عملکرد تر و عملکرد خشک کل بوته موثرترین بود. علاوه بر این، منجر به افزایش 38/211% عملکرد خشک کلاله نسبت به شاهد (427/7 کیلوگرم در هکتار در برابر 757/3 کیلوگرم در هکتار تیمار شاهد) شد. البته شایان ذکر است که تیمار تلفیق 50% کود شیمیایی و ورمی کمپوست بالاترین کیفیت برگ و کلاله زعفران را سبب شد. این تیمار بر مقدار کلروفیل a، کلروفیل b، کلروفیل کل، فسفر برگ و پیکروکروسین کلاله به ترتیب 59/10%، 34/9%، 96/9%، 66/2% و 70/12% افزود. همچنین لازم به توضیح است که در مجموع تیمار شاهد (بدون کود) بالاترین درصد هر سه نوع ماده موثره کلاله را منجر شد.